दाबी: ‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेपछि’, भागदौड मच्चिएको भिडियो ।
तथ्य: बंगलादेशमा खिचिएको फरक सन्दर्भको भिडियोलाई नेपालमा सम्पन्न खेलसँग जोड्दै पोस्ट गरिएको पाइयो ।
सडकमा भागदौड मच्चिएको एउटा भिडियोसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको छ । साथै भिडियोमा ‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेको’ दाबी गरिएको छ ।
Ramesh Gautam नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको सामग्रीमा एउटा तस्बिर र एउटा भिडियो जडिएको छ । उक्त तस्बिरमा भलिबल खेलको एउटा तस्बिर देख्न सकिन्छ भने भिडियोमा सडकमा मानिसहरु दौडिएको दृश्य देख्न सकिन्छ । सोही सामग्रीको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेपछि ।’
३ अगस्ट २०२४ मा पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीलाई ८ हजारभन्दा बढी फेसबुक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । पोस्ट भएको छोटो समयमै द्रुत गतिमा फैलिरहेको सामग्री आगामी दिनमा झनै फैलिनसक्ने देखिएको छ ।
के सडकमा भागदौड मच्चिएको भिडियो नेपाली महिला टोलीको जितसँग सम्बन्धित छ त ? भिडियोको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
१९ साउन २०८१ मा नेपाली महिला भलिबल टोलीले भारतीय टोलीलाई हराएको थियो । काठमाडौँमा जारी काभा वुमन्स नेसन्स भलिबल लिग अन्तर्गत नेपालले भारतलाई ३-२ को सेटमा पराजित गरेको हो । यो जितपछि नेपाली महिला भलिबल टिमले पहिलो पटक भारतलाई पराजित गरेको समाचार संचार माध्यममा प्रकाशित भएका थिए ।
खेलको नतिजा सार्वजनिक भएपछि नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलेसमेत सामाजिक संजालमार्फत् नेपाली टिमलाई बधाई दिएका थिए । प्रधानमन्त्रीले बधाई दिँदै पोस्ट गरेको तस्बिर र दाबीसहितको पोस्टमा जोडिएको तस्बिर हुबहु देखिन्छ । तर, तस्बिरसँगै पोस्ट गरिएको भिडियो भने फरक देखिन्छ ।
‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेको’ भन्दै पोस्ट गरिएको भिडियोबाट हामीले केही स्क्रिनसट लियौँ र ती स्क्रिनसटलाई गुगल लेन्समा रिभर्स इमेज सर्च गर्यौँ । जाँचको नतिजास्वरुप Today Murshidabad युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको एउटा भिडियो फेला पर्यो । जुलाई २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियोमा बाङ्ला भाषामा ‘बंगलादेश दृश्य’ लेखिएको छ ।
पछिल्लो समय बंगलादेशमा सडक आन्दोलन चर्किरहेको छ । सरकारी सेवामा विशेष आरक्षणको विरोधमा सुरु भएको आन्दोलन हिंसात्मक बनेको हो । सडक आन्दोलन चर्किरहेकै बेला यो भिडियो युट्युबमा पोस्ट गरिएको देखिन्छ ।
युट्युबमा फेला परेको भिडियो र ‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेको’ दाबीसहित पोस्ट गरिएको भिडियोमा समानता देख्न सकिन्छ । तर, भिडियो पोस्ट गर्ने च्यानलको विश्वसनीयता पुष्टि हुन नसकेपछि हामीले सोही भिडियोका स्क्रिनसटलाई रिभर्स इमेज सर्च गर्यौँ ।
जाँचको नतिजास्वरुप The Daily MIST नामक फेसबुक पेजमा पोस्ट गरिएको भिडियो फेला पर्यो । १८ जुलाई २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियोमा ECB Chattar Under Attack लेखिएको छ ।
फेला परेको भिडियो र दाबीसहित सामाजिक संजालमा फैलाइएको भिडियोमा समानता देख्न सकिन्छ । यो भिडियोमा बंगलादेशको राजधानी ढाकास्थित ईसीबी छत्तर पनि भनिएकाले हामीले उक्त स्थानलाई गुगल म्याममा जाँच गर्यौँ ।
२०२३ अक्टोबरमा अपडेट गरिएको गुगल म्याप ‘स्ट्रिट भ्यु’मा हेर्दा पनि केही दृश्यहरु दाबीसहितको भिडियोसँग मिल्दा देखिन्छन् । वरिपरी देखिएका दृश्यहरुका आधारमा नेपालमा फैलाइएको दाबीसहितको भिडियो ईसीबी छत्तर क्षेत्रमै खिचिएको हो भन्ने निष्कर्षमा पुर्यौँ ।
निष्कर्ष
‘नेपाली महिलाले भलिबल जितेको’ जानकारीसहित पोस्ट गरिएको भिडियो नेपाल र नेपालको कुनैपनि खेलसँग सम्बन्धित छैन । बंगलादेशमा खिएको भिडियोलाई नेपाली महिला भलिबल टोलीले भारतीय टोलीलाई हराएको सन्दर्भमा भ्रामक दाबीसहित पोस्ट गरिएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार, neplays.com
भिडियो, Today Murshidabad
भिडियो, The Daily MIST
दृश्य, गुगल म्याप ‘स्ट्रिट भ्यु’
फेसबुक पोस्ट, K P Sharma Oli
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
